KAÇ YAŞINA KADAR DOĞURABİLİRİM?

“Yaşım ileri ama kendimi daha genç hissediyorum, doğurabilirim”

Prof.Dr.Sedat Kadanalı

                Günümüzde kadının sosyal hayatın içine iyice girmiş olması, kariyer yapan kadın sayısının artması giderek doğurma yaşlarının ileri gitmesine yol açmaktadır.Daha bilinçli olan kendi bakımına  ve sağlığına özen gösteren kadınlar biyolojik yaşlarından daha genç görünmekte ve doğal olarak kendilerini nüfus kağıtlarında yazan yaştan daha genç hissetmektedirler. Ellerinde olan veya olmayan sebeplerden dolayı birçok kadın çocuk doğurma yaşını ertelemekte ve 40 lı yaşlarda çocuk yapmayı düşünmektedirler.

                Ancak kadının doğurganlığı sonsuz değildir, daha önce bir çok doğum yapmış olsalar dahi 35 yaşından sonra her kadının doğurganlığı azalmaya başlamakta, bu azalış 40 lı yaşlarda belirginleşmekte ve 43 -44 yaşlarında bitmektedir. Ne yazık ki bu gerçek, genç görünmek ve kendini genç hissetmekle değişmemektedir.Çoğu kadın doğurganlığın menopoz ile bittiğini sanmaktadır ve menopoz yaşı 48-50 yaş olduğu için hala çocuk doğurmak için vaktim var diye yanlış bir kanıya kapılmaktadır. Halbuki kadının doğurganlığı menopoza(adetten kesilmeden) girmeden 4-5 yıl önce bitmektedir, artık bu dönemde(perimenapoz) kadın düzenli adet görse de hamile kalma şansı yok denecek kadar azalmaktadır.

                Kadının doğurganlığının sınırını Guinnes Rekorlar kitabına bakarak en ileri yaşta doğum yapan kadınlar kimlerdir , öncelikle onlara bir bakalım.

Dünyanın en yaşlı anneleri kimler

Guinnes Rekorlar kitabı’na göre kendiliğinden doğal yolla hamile kalan en ileri kadın yaşı 59 dur, İngiliz Dawn Brooke 1997 yılında menopoz tedavisi için östrojen ilacı kullanırken doğal yollardan hamile kalmıştır. Brooke’un daha önce doğurduğu 39 ve 33 yaşında 2 kızı vardı. Annesini yaşı ise 100 yaşın üzerinde idi.

Tüp bebek yöntemiyle kendi yumurtası ile gebe kalıp doğuran en ileri yaştaki kadın 2013 yılında  Amerika’da 46 yaşında Belinda Slaughter olmuştur. Belinda Slaughter rahmindeki 18 myom alındıktan sonra yapılan tüp bebek denemesi sonucu bir erkek çocuk doğurmuştur.

    Belinda Slaughter ve oğlu Jackson

Başka bir kadının yumurtası ile hamile kalarak doğuran en ileri yaştaki kadın ise Romanya’da  66 yaşında ki Adriana İliescu’dur. Emekli bir üniversite profesörü olan İlescu 2005 yılında bu doğumu yaparak Guinnes Rekorlar kitabına girmiştir.

Gerek bu ileri yaş anne haberlerini medyadan takip eden ve gerekse etrafındaki duyumlara bakan ileri yaşta çocuk isteyen hastalarım da sıklıkla şu tepkiyi görürüm. “ Olur mu Sedat hocam 45 yaş üzeri doğuran bir çok kadın var, bizim bir tanıdığımız var, annemin teyzesini yeğeni 50 sinde doğurdu” veya “ gazetelerde bile çıkıyor, 50 yaş üzeri doğuran kadınlar var” gibi örnekler verirler. Şimdi bu düşünceler veya gözlemler doğru mu diye konuya biraz daha yakından bakalım.

TÜİK(Türkiye İstatistik Kurumu) ve Türkiye Nüfus Etütleri Enstitüsü yaptığı Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırmalarında(TSNA) düzenli olarak son yirmi yıldır ülkemizdeki kadınların doğurganlıklarının birer birer kayıt altına alarak verilerini sunmaktadır. Doğurganlıkla ilgili bir çok veri  bu kurumlar tarafından sunulmaktadır, ama biz ilgilendiren yaşa göre doğurganlıktır. Yani ülkemiz kadınları 18 yaşından başlayarak her yaş grubunda kaçı doğum yapmıştır, bunun her yıl çıkan verisi elimizde net olarak vardır. Bu bilimsel  ve gerçek bir veri olduğu için “ gördüm, duydum, gazete  yazdı” tarzındaki bilgilerin doğru olup olmadığını net olarak ortaya koyacaktır. TSNA-2015 verisini tablodan görebilirsiniz, bu bilimsel verilere göre 2010 dan beri ülkemizdeki 40-44 yaş grubundaki kadınların binde 11 -13 ü doğurmuştur, yani bu yaş grubunda 100 kadından biri doğurmuştur. Hele 45 yaş üzeri doğuran kadın oranı binde  1 dir ve yıllardır bu oran değişmemektedir.Ancak daha genç yaşlara bakacak olur isek  doğurganlık çok daha yüksektir.

Tablo 1: Ülkemiz’de kadın doğuganlık yaşının yıllara göre değişimi

Grafik:  Türkiye’de kadın yaşına göre doğurganlığın karşılaştırılması 2010 yılı ile 2015 yılları

Yine 2010 yılı ile 2015  yılı yaşa özel doğurganlık verilerini karşılaştırısak, kadınların son beş yıldır daha ileri yaşlarda doğurmakta olduğunu da grafikten görmekteyiz.Ülkemizin bu istatiksel demografik verileri gerçeği görmemize ışık tutacaktır.

“Yaşım 40 ı geçti, hemen tüp bebek yapalım, sorunu çözelim”

Doğal yoldan ileri kadın yaşında gebelik oranının çok düşük olduğu görülünce hemen “ o zaman tüp bebek yaptıralım” çözümü akla gelmektedir. Bu çözüm olur mu sorusuna cevap vermeden önce neden 40 yaşın üzerinde kadının doğurganlığ azalıyor sorusuna cevap vermemiz gerekir. Çünkü yaş ilerledikçe kadının ürettiği yumurtaların döllenme kabiliyeti azalmaktadır, yumurtalarda yaşlanmaya bağlı kromozom kırıkları ortaya çıkmakta, döllenen yumurtalardan sakat bebeklere yol açacak anomalili embryolar geliştiği için neslin devamı için koruyucu olan kadın vücudu(rahmi) bu anormal embryoların tutunmasına yani gebeliğe izin vermemektedir. Biz tüp bebek yaptığımızda  kullanacağımız yumurta yine kadının aynı yumurtasıdır, dolayısı ile bu yumurta ile tüp bebek laboratuvarında mikroenjeksiyon ile döllendirilen  ve oluşan embryonunda yine anomalili olma riski yüksektir ve malesef gebelik olma şansıda genç tüp bebek hastalarına göre daha azdır. Bu yazdıklarımızı da yine bilimsel verilerle gösterelim. Amerika ‘da 200.000 bin tüp bebek hastasındaki tüp bebek başarı oranları na baktığımızda, tüp bebek uygulaması sonucu canlı doğum yapma şansının kadın yaşının 35 i geçtikten sonra giderek azaldığını görmekteyiz.  Kadının kendi yumurtası kullanıldığı(ülkemizde yasal olan budur)tüp bebek uygulamalarında canlı doğum yapma şansı; 41-42 yaş grubunda % 15.7 , 42 yaş üzerinde % 6.2 oranında gerçekleşmiştir.

Tablo: 2015 yılı Amerika’da kadın yaşına göre tüp bebekle canlı doğum yapma oranları

Kaynak: https://www.sartcorsonline.com/rptCSR_PublicMultYear.aspx?ClinicPKID=0#live-birth-patient

Gazetelerde gördüklerimiz, duyduklarımız ne  o zaman?       

İleri yaş gebeliklerinin ileri yaşta anne olmayı bekleyen kadınların gözüne daha çok çarpması olağandır, buna”algıda seçicilik” diyoruz. Yani kendi probleminizle ilgili haberleri, yenilikleri daha çok görüyorsunuz, gözünüze çarpıyor , bu haberleri herkesten çok daha fazla artmış bir dikkatle yakalıyorsunuz.

Bir kere şunu söylemek lazım bu olaylar çok nadir olmasa haber olmazlar. Olağan, her  zaman rastlanan bir olay olmadığı için bu doğumlar haber olmaktadır ve doğrudur. Peki nasıl olmaktadır.Bunların tamamına yakını başka bir kadının yumurta vermesi ile oluşan(yumurta bağışı)  gebeliklerdir. Kadının rahmi her zaman doğurgandır , ancak doğurganlığ bitiren şey yumurtanın yaşlanmasıdır.  O zaman genç bir kadın yumurta verdiğinde tüp bebek yöntemi ile bu yumurta kadının eşinin spermi ile döllendirilir ve oluşan embryo( yumurta genç olduğu için sağlıklı olma ihtimali yüksek) ileri yaştaki kadının rahmine konduğunda gebelik oluşmaktadır. Ülkemizde yasal olarak eşler dışında bir kadının yumurtası veya erkeğin sperminin tüp bebek işleminde kullanılması yasaktır. İsteyen kişiler bu olayın yasal olduğu ülkelerde bu işlemi yaptırmaktadırlar. İşin kötüsü, bunu kimseye söylemediklerinden herkes bu gebeliğin doğal veya tüp bebekle kendi yumurtasından yapıldığını sanarak onları örnek almaktadırlar.

İleri yaşta hamile kalabilmek için ne yapmalı

Görüldüğü üzere hem doğal yolda, hem de tüp bebek yöntemi ile ileri yaşlarda hamile kalma şansı azalmıştır. Bu şans hiç denemeye değmez midir? Hayır bu azalmış şans kesinlikle denemeye değerdir, bunun 2 sebebi vardır

1. Az olan şansı denemeden yakalama şansınız olmayacaktır ve gebelik olduğunda bu her şeye değecektir.Ama ne kadarlık bir şans iin çaba gösterildiği bilinmelidriki olumsuz bir durumda büyük bir hayalkırıklığı olmasın.Tabiiki şansın çok az olduğu yaşlarda, % 1-2 lerde denenmemelidir.

2. İleride hamile kalmak için elimden geleni yapmadım dememek, pişman olmamak için deneme yapılmalıdır. Sonuç alınmaz ise ben her türlü gayreti gösterdim, "Allah’ın takdiri buymuş" denebilmelidir. Aksi durumda kadın hayat boyu kendini suçlayacaktır.

İleri yaşta hamile kalmaya çalışan  kadınların çoğu tüp bebek yöntemine başvurmaktadır.Tüp bebek yöntemini denemek için bir yaş sınırı olmalıdır, insanlar binde birlik, yani pratik olarak yok olan bir ihtimal için gereksiz yere paralarını boş yere harcamamalıdır. Dünyada bir çok tüp bebek merkezi 43 yaşın üzerinde ki kadınlara tüp bebek uygulamasını kabul etmemektedir. Yazımın başında belirttiğim gibi,bu güne kadar kendi yumurtası ile tüp bebekte hamile kalan ve doğuran en ileri kadın yaşı 46 dır, dolayısı ile bu yaşın üzeri bir kere hiç denenmemelidir.

                Hemen her gün ileri  40 lı yaşların üzerinde bir çok hastam  tüp bebek denemek istediklerini söylemektedirler. Çocuk sahibi olma duygusu o kadar muhteşem bir duygudur ki, en küçük bir ümit ışığında çiftler varları yoklarını, her şeylerini harcamayı göze almışlardır. Hekimin  şansı az olan bu kadınlara “ bir deneyelim, Allah’tan ümit kesilmez” gibi yaklaşımları doğru olmayacaktır, bu iyi duyguların suistimali olacaktır. Hekimin para kazanmak niyetiyle bu çiftlere olmayan ümitleri vermesi, bir anlamda umut tacirliği yapması dürüstlük olmayacaktır.

                Şurası bir gerçek ki her kadının menopoz yaşı, bir anlamda yumurtalık yaşı aynı değildir. Yani kimi kadın 45 inde kimisi 52 sinde menopoza girebilir. İşte menopoz yaşı ileride olan kadınların biyolojik yaşları 40-42 de olsa şansları daha yüksek olacaktır. Bugün için yapacağız ultrason incelemesinde yumurtalıkların görünümü ve kan testinde AMH hormonunun düzeyine bakarak yumurtalık yaşı konusunda fikir sahibi olabiliyoruz. Bu incelemeler sonucunda kadının yumurtalık yaşı biyolojik yaşından daha genç gördüğümüzde bu kadınların tüp bebek başarı şansı arttığı için tüp bebek önerebilmekteyiz.

İleri yaşlarda yapılan tüp bebek tedavisi farklı mı?

Görüldüğü gibi ileri yaş grubu tüp bebek tedavisi şansının az olduğu gruptur. Dolayısı ile bu azalmış şansı en iyi şekilde kullanabilmek için tüp bebek tedavileri bu yaş grubunda modifiye edilir, her tüp bebek hastasına uygulanan standart tedsviler bu kadınlara uygulanmaz. Bu grupta gebelik şansını % 5 artırabilmek bir anlamda % 15 lik şansı  % 30 artırmak anlamına gelir. Bu açıdan genel tüp bebek hastalarından farklı olarak daha farklı yumurta uyarı tedavileri uygulanır. Paradoksal olarak ileri yaştaki kadınların yumurtaları çok yüksek doz uyarı ilaçlarına cevap vermezler, düşük doz uyarılarla daha iyi yumurta elde edilebilmektedir. Yine kullanılan antioksidanlar, erkelik hormonu olan androjen kullanımı, büyüme hormonu gibi özel tedaviler ileri yaş grubu kadınlarda gündeme gelmektedirler. Peşpeşe yumurta toplama, biriktirme, genetik tarama testleri bu yaş gruplarında gündeme gelen diğer alternatif yöntemlerdir. Gebelik için gerekli olan kaliteli bir yumurtayı elde etmek için tüp bebek uzmanlarınca farklı uygulamalar ileri yaş grubunda daha sık olarak yapılmaktadır.

Kırklı yaşlarda çocuk isteyen çiftler gerek doğal ve gerekse tüp bebek yöntemi ile şanslarının daha az olduğunu bilmelidirler. Bu açıdan mümkünse daha erken yaşlarda hamile kalınmalı, özellikle 35 yaşından sonra evlenen çiftler diğer işlerini erteleyerek hamileliği hayat planında öne almalıdırlar. İleri yaşlarda tüp bebeğin kadına özgü başarı oranları dikkate alınmalı ve tüp bebek yaptırıp yaptırmamaya bu verilere göre karar verilmelidir. Yoksa  çocuk özlemi le oluşan pozitif algılama ile duyumlar, çiftlerin boş yere para harcamasına ve daha da önemlisi hayal kırıklığına yol açacaktır. Tüm bu gerçekleri bilerek, kabul edilebilir başarı oranlarını takip ederek konunun ehli bir tüp bebek doktoru ile yapacakları deneme en azından ileri de elimden gelen her şeyi yaptım demelerini sağlayacaktır. Pratik olarak 45 yaşın üzerinde kendi yumurtası ile tüp bebek yaptırmak hayali peşinden koşulmamalıdır.

Etiketler : KAÇ YAŞINA KADAR DOĞURABİLİRİM?